Ο Πύργος είναι η πρωτεύουσα του Νομού Ηλείας. Κατά την απογραφή του 2001 είχε 23.274 κατοίκους μαζί με τους οικισμούς Λαμπετι ,Καταράχι,Ανθόπυργος ,Καβασιλάκια, Συντριάδα , Σπιάντζα και Τραγανό ενώ ο συνολικός πληθυσμός του διευρυμένου Δήμου Πύργου (18 δημοτικά διαμερίσματα) ήταν 34.902 κάτοικοι. Η πόλη του Πύργου απέχει 5 χλμ από τη θάλασσα, 19 χλμ από την Αρχαία Ολυμπία , 13 χιλ από το επίνειο του Κατακολου όπου το ομώνυμο λιμάνι και 315 χλμ από την Αθήνα. Ο Πύργος πρωτοεμφανίστηκε τον 17ο αιώνα και ιδρυτής του θεωρείται ο Γεώργιος Τσερνωτάς.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 ο Πύργος διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο χάρη στη συμβολή των κατοίκων του στον εθνικό αγώνα. Ήταν μάλιστα η πρώτη ελληνική πόλη που καταστράφηκε από τους Τούρκους. Γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη την εποχή της σταφίδας (19ος αιώνας - 1930) Στον ίδιο χώρο που βρίσκεται ο Πύργος σήμερα, τοποθετείται η Αρχαία πόλη Δυσπόντιο.
Ο Δήμος Πύργου μέχρι το 1980 είχε την ονομάσία Δήμος Λετρίνων , που είχε πάρει από την αρχαία πόλη Λέτρινα, . Το όνομα της πόλης Πύργος προέρχεται απο τον πύργο που είχε κατασκευάσει, το 1512, στην θέση του Επαρχείου ο Μπέης της ευρύτερης περιοχής Γεώργιος Τσερνωτάς. Κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας ο Πύργος ήταν ένας ενδιάμεσος σταθμός των διερχόμενων εμπόρων . Διάφορες πηγές κάνουν λόγο για πόλη 5000 κατοίκων. Με την κάθοδο των Λαλαίων επικράτησε οριστικά το τοπωνύμιο "Πύργος". Πριν από το 1778, , δεν αναφέρεται το όνομα "Πύργος" .Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ο Πύργος είχε ειδική μεταχείριση λόγω των φορολογικών προνομίων των οποίων είχε καταφέρει να κερδίσει ο προεστός Γεώργιος Αυγερινός. Η πόλη του Πύργου είχε εξαιρετική σημασία για τους Τούρκους γιατί χρησιμοποιούσαν διαφόρους Έλληνες διερμηνείς για να αναπτύξουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες.
Οι πρώτοι οικιστές ήταν οι Βιλαεταίοι και οι ʼχολοι. , απ’ τα Κρέστενα οι Κρεστενίτες, απ΄ τη Δίβρη οι Στεφανόπουλοι, οι Βεργαίοι, οι Θεοδωρίδηδες, Ψημεναίοι, Σωτηρόπουλοι, Πιεραίοι και απ’ τα Καλάβρυτα οι Δημακόπουλοι και Θεοχαρόπουλοι.
Η πόλη γνώρισε μια μεγάλη καταστροφή τον Νοέμβριο του 1825 όταν ο Ιμπραήμ με τον στρατό του βάδισε εναντίον του ανοχύρωτου Πύργου. . Σπουδαίες μορφές του Πύργου είχαν αναλάβει την εκπροσώπηση του στις Εθνοσυνελεύσεις όπως οι: Παναγιώτης ʼχολος, Αγαμέμνων Αυγερινός, Νικόλαος Βιλαέτης και Λυκούργος Κρεστενίτης. Ηγετικές μορφές της Επανάστασης είχαν αναδειχθεί οι Πέτρος και Γεώργιος Μήτζου, ο Χαράλαμπος Βιλαέτης και ο Διονύσιο Διάκος. . Μετά την Επανάσταση Ο Πύργος ορίστηκε πρωτεύουσα της Επαρχίας Ήλιδας με δήμαρχο τον Συλλαϊδόπουλο. Η περιοχή του Πύργου αλλά και γενικότερα η Ηλεία είναι γνωστή για τις καλλιέργειες σταφίδας κατα την περίοδο 1851-1855 όπου η ανάπτυξη της σταφίδας ήταν τόσο μεγάλη που η κυβέρνηση σύστησε Εφοριακό Γραφείο και εγκαταστάθηκαν στον Πύργο τα προξενεία της Ιταλίας, Νορβηγίας, Κάτω Χωρών, Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Η.Π.Α. και Γαλλίας.Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμπορίου είχε ο βουλευτής Ανδρέας Αυγερινός .Τότε κατασκευάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε την πόλη με το λιμάνι του Κατακόλου, που ήταν η δεύτερη σιδηροδρομική γραμμή που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα . Στη συνέχεια η πόλη γνώρισε σημαντική ανάπτυξη όπου λειτουργούσαν σημαντικά και μεγάλα εργοστάσια επεξεργασίας σταφίδας , καπνοβιομηχανίας, βιομηχανία ζυμαρικών, οινοπνέυματος, οινοποιεία ,κυλιδνρόμυλοι , εργοστάσια ρητίνης κ.λ.π .
Η πόλη του Πύργου είναι κτισμένη επάνω σε εφτά λόφους , οπου δεσπόζουν ξεχωριστά αξιοθέατα , η πλατεία του Επαρχείου ,συνέχεια της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου (1906) που είναι και η Μητροπολη του Πύργου και της κεντρικής πλατείας όπου ειναι το Πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Πύργου που ονομάστηκε Λάτσειο Δημοτικό Μέγαρο καθώς κατασκευάστηκε με δαπάνες του συμπολίτη Γιάννη Λάτση. Η πρώην Δημοτική Αγορά έργο του διάσημου αρχιτέκτονας Τσίλλερ που μετά την πρόσφατη ανακαίνιση λειτουργεί σαν αρχαιολογικό μουσείο της πόλης του Πύργου. Το θέατρο «Απόλλων» που είναι συνδεδεμένο με την ιστορία του Πύργου είναι δωρεά του κτηματία Σωκράτη Συλλαϊδόπουλου. και ανακαινίστηκε με δαπάνες του Γιάννη Λάτση.
Η Αγία Κυριακή η παλαιότερη εκκλησία του Πύργου, γοτθικού ρυθμού ,διατηρεί ακόμα και στις μέρες μας τα χαρακτηριστικά της. Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου έχει χτιστεί σε έναν απο τους επτά λόφους της περιοχής με σχέδια του αρχιτέκτονα Τσίλλερ , με κύριο ευεργέτη, τον Ιωάννη Λιούρδη.
Η πόλη του Πύργου διατηρεί τουριστικό ενδιάφερον , όπου μπορεί κανείς να θαυμασει τα αξιοθέατα και τις μοναδικές παραλίες Κατακόλου, Αγίου Ανδρέα , Κορακοχωρίου , Σκαφιδιάς , Αγίου Ηλία και της Σπίαντζας (κυανή ακτή) πλησίεστερης στον Πύργο . Με την ίδρυση και λειτουργία τμήματος ΤΕΙ υπάρχει έντονη ζωή , ψυχαγωγεία και διασκέδαση , ενώ ΄εξέχουσα είναι η πολιτιστική δραστηριότητα που αναπτύσουν ο Δήμος και τοπικοί φορείς.
