Η Ηλεία

» Δήμοι - Ανδρίτσαινας-Κρεστένων - Λινίσταινα

Γρήγορη μετάβαση :


Το δημοτικό διαμέριοσμα  Λυνίσταινα,  βρίσκεται δυτικά  της Ανδρίτσαινας σε υψόμετρο 820 μ,  και  σε απόσταση περίπου 10 χλμ απ’ αυτή, η σύνδεσή της, που εκτείνεται προς την «Ν. Φιγαλεία», γίνεται με σύγχρονη δρόμο.

Είναι χωριό με τη δική του ομορφιά, μέσα στη δεντροσκέπαστη ρεματιά του ποταμιού «Ιάρδανου», του οποίου η σημερινή ονομασία είναι «Αλαμάνα».
Η αριστερή πλευρά, προς το ποτάμι, τη Νέδα, υψώνεται μέχρι την κορυφογραμμή Ρακκαλίνα, Κουκούρεβο, ʼϊ Λιά και Βίγλα. Αντίστοιχα η άλλη η δεξιά του με όριο τη συνεχόμενη οροσειρά από Γριάς τη Ράχη, Ανάληψη, Βιγλοβούνια και Αμμουδαρόλακκα καταλήγει στο Κάστρο, πάνω στην πιο ψηλή κορυφή του βουνού με υψόμετρο 1344 μ. .

Το καλλιεργήσιμο ποσοστό της, που δεν ξεπερνάει το 20% στην πλειονότητά του ξερικό, προστατεύεται από αιωνόβια πετροπέζουλα για να παράγει όλα τα είδη των δημητριακών με κυριότερα το σιτάρι και το αραποσίτι, αλλά και να φυτεύονται ήμερα δέντρα, αμπέλια και θερινά περιβόλια μικρής έκτασης. Στο υπόλοιπο 80% εκτρέφονται κατοικίδια, υποζύγια και γιδοπρόβατα, τα οποία τους προηγούμενους αιώνες ξεπερνούσαν τις 14.000, διάσπαρτα σε 120 τουλάχιστον αγροικίες.

.Το κλίμα ορεινό, με . Εντονότερο  το χειμώνα, που το χιόνι παραλύει τη διακίνηση της ζωής γι’ αρκετές ημέρες γιαυτό   Οι περισσότερες στάνες ξεχειμώνιαζαν σε θερμότερα κλίματα, κάτω από τη Νέα Φιγαλία κι αργότερα στη γειτονική «Μεσσένια». Επέστρεφαν όλες μαζί και γιόρταζαν το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου, οπότε και ξανάρχιζε η ζωντάνια του χωριού για το επόμενο εξάμηνο.

Η περιοχή, διαθέτει γύρω στις 120 καταγεγραμμένες μικρές και μεγάλες πηγές, εκ των οποίων τέσσερις οι μεγαλύτερες. Μέσα στο χωριό την πηγή της «Πανώβρυσης», στο «Κεφαλόβρυσο», στο «Γαρδικάκι» και το «Μαυροπήγαδο». Η πηγή εντός του χωριού και το Κεφαλόβρυσο, λειτουργούσαν για τους περισσότερους μήνες το χρόνο και ως νερόμυλοι. Επίσης, με την πηγή της «πανώβρυσης», τους θερινούς μήνες την ημέρα ποτιζόντουσαν οι κήποι και τη νύχτα τα χωράφια κάτω από το χωριό, Μπούρα, Κάπελλες, Βρυσούλα κλπ. Το Ακόμα, ανάμεσα στις 120 πηγές, και 4 με ιαματικές ιδιότητες.

Η Λυνίσταινα φαίνεται πως υπήρξε στον ίδιο σχεδόν χώρο από την εποχή του Ομήρου και είχε συνδέσει την τύχη της με το Φιγαλικό Κράτος του Αρκαδικού Κοινού και ήταν η δεύτερη μεγάλη πόλη του. . η Λυνίσταινα είχε κτισθεί, στη θέση που σήμερα ονομάζεται «Λενικό». Με το «Κάστρο» και το «Ελληνικό», που δημιουργούσαν ένα ισοσκελές τρίγωνο με κορυφή την ίδια, ελεγχόταν ολόκληρη η ποταμιά, γιατί επιπρόσθετα υπήρχαν κι άλλοι οικισμοί δυτικά της Λυνίσταινας, υπαγόμενοι σ’ αυτή.


Το αρχικό της όνομα, όπως έχει αναφερθεί από το 1973 και στα «Ολυμπιακά χρονικά» Δ΄ τόμος από το Λυνιστιάνο δάσκαλο στη Μαράσλειο και συγγραφέα Ανδρέα Σπ. Παπανδρέου, ήταν «Λυκίσταινα». . Κτισμένη η Λυνίσταινα στην ανατολική πλευρά του βουνού πλημμυρίζεται από το άπλετο φως του ήλιου, που ανατέλλει από το Λύκαιο. Στην αρχική λέξι Λυκίσταινα για το ευηχότερο το «κ» ετράπη σε «ν» κι έγινε Λυνίσταινα. Όλες οι άλλες εκδοχές για την ονομασία της πρέπει μάλλον ν’ αποκλειστούν...». Όμως έντονη είναι και μια δεύτερη εκδοχή, η οποία έχει σχέση με την πόλη Φιγαλία.. Λόγω της στρατηγικής θέσης τους, η μια τιμούσε τη μνήμη του «Φίγαλου» και η άλλη του «Λύκιου», παιδιά του Λυκάονα, γιατί, όπως έχει αναφερθεί και οι δυο ήταν σύγχρονες και προχωρούσαν μ’ αδελφική σχέση. Ίσως, γι’ αυτό και το κτίσιμο του «Επικούριου Απόλλωνα» στο τελευταίο τέταρτο του 5ου πΧ αιώνα, έγινε ανάμεσα στις δυο αυτές πόλεις, ακόμα με ακμή.

Βέβαια, η πάροδος των αιώνων και κυρίως ο επιδρομικός κι εποικιστικός ρόλος των Σλαύικων κι Αλβανικών φύλλων στην περιοχή, έφεραν τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Και σ’ αυτή τη φάση, όπως φαίνεται, η Λυκίσταινα είχε ακόμα τον πρώτο λόγο, γι’ αυτό οι νέοι έποικοί της καταβεβλημένοι εγκαταστάθηκαν στον ανατολικότερο λόφο 600 μ. απ’ αυτή, αποκαλούμενος «Πετρουλάς».
Έτσι ενισχύεται πως μέχρι τότε ονομαζόταν «Λυκίσταινα», που σιγά-σιγά και λόγω του εύηχου, π’ αναφέρει ο Ανδρέας Σπ Παπανδρέου, ενισχύθηκε ως «Λυνίσταινα», για να επισημοποιηθεί το 1913 και με σχετική κυβερνητική απόφαση (ΦΕΚ200/1913).

Η Λυνίσταινα, λόγω του κάστρου της, υποδουλώθηκε τελευταία στους Τούρκους το 1460. Ανήκε στον Καζά Φαναρίου, αλλά και η ίδια ήταν επιπέδου Υποκαζά με Τούρκο Μουλά κι ενισχυμένες αρμοδιότητες για τα γειτονικά χωριά μέχρι το ποτάμι Νέδα. Η ανακατάληψη της Λυνίσταινας το 1689 από τους Φράγκους, που τη βρήκε με 42 κατοίκους.

Το τέλος του κάστρου και της Λυνίσταινας ήλθε με την Ορλωφική επανάσταση, όταν μετά την αποχώρηση των Ρώσων με τη συνθήκη «Κιουτσούκ Καϊναρτζή» το 1774, το έκαψαν για να μην είναι πλέον λειτουργικό. Αναρίθμητα οστά υπήρχαν κι εξακολουθούν να υπάρχουν ολόγυρα του κάστρου και στους πρόποδες του βουνού. Μέχρι τότε τους προστάτευαν οι ίδιοι οι Τούρκοι μέσα σ’ αυτό απ’ τις ληστρικές επιδρομές των ομοεθνών τους. Τότε σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι οι Λυνιστιάνοι. ʼΑλλοι στο «Αλωνάκι» πιο πάνω από του Κουφόπουλου και την Ανδρίτσαινα κι άλλοι στη Ρακκαλίνα, όπου τους πρόφθασαν καθώς έτρεχαν κυνηγημένοι προς το βουνό Κουκούρεβο. Στη μάχη που δόθηκε εκεί σώθηκαν μονάχα δυο, ενώ ο χώρος αυτός εξακολουθεί να ονομάζεται «Φονιάς». Αργότερα, οι νεώτεροι έχτισαν εκκλησάκι και το ονόμασαν «Παναγίτσα» για να μεσιτεύει την αυτοθυσία τους. Συνολικά, διασώθηκαν γύρω στα 20 άτομα Λυνιστιάνοι, γι’ αυτό και το χωριό ενισχύθηκε μ’ αρκετούς εκτοπισμένους, απ’ άλλες περιοχές της Πελοποννήσου. Περίπου 25 σε μια τετραετία. Έτσι, παλαιοί και νέοι το 1779 ξεκίνησαν αδελφομένα την κοινή τύχη και δράση τους στη Λυνίσταινα και στην περιοχή της. Όμως ποτέ δεν αποχωρίστηκαν του κάστρου, το οποίο ήταν το πατρογονικό ορμητήριό τους.

Στην επανάσταση του 1821, η Λυνίσταινα ξεκίνησε με 25 περίπου άτομα- τα οποία ως το πέρας της προσέγγισαν τα 40- και με τρεις αρχηγούς. Και οι τρεις υπέγραφαν ως «Λυνιστιάνοι» προτάσσοντας το μικρό τους όνομα. Απ’ αυτούς, ο μεν Λάμπρος υπόγραψε το συνυποσχετικό στο Πούσι του Λάλα να παραχωρείται στον Αγώνα μονάχα το δέκατον της σοδειάς την 9η Ιουνίου του πρώτου έτους της Ελευθερίας, ως «Λάμπρος Λυνιστιάνος», ο δε Γιάννης τη διακήρυξη του Αλφειού περί υπακοής των στρατιωτών τους στον αρχηγό τους Τζαν. Χριστόπουλο την 1η Μαϊου 1824,ως «Γιάννης Λυνιστιάνος». Εκτός αυτών, η Λυνίσταινα στον Αγώνα είχε δυο φονευθέντες, έξι τραυματίες, αλλά κι έντονη συμμετοχή του άμαχου κόσμου της.

Με την Ανεξαρτησία, το χωριό αριθμούσε γύρω στα 70 σπίτια (καλύβες). Τέσσερα επιζούν ακόμα. Τα νέα 117 σπίτια έγιναν για την εποχή κατάλληλα, επαρκή και σύγχρονα. Συγχρόνως δε, απόχτησαν κι αξιόλογες εκκλησίες. Την ενοριακή Παναγία και τον άγιο Νικόλαο, καθώς και το εξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου πλησίον της περιοχής «Βουτί». Επίσης έχτισαν και δυο δημοτικά σχολεία. Το πρώτο το 1905 με δικά τους χρήματα, που σήμερα λειτουργεί ως Πνευματικό Κέντρο και το δεύτερο το 1966 με κρατική βοήθεια, όμως κι αυτό έπαψε να λειτουργεί από το 1994. Όλα τα κτίσματα έχουν αναπτυχθεί από τον Φράγκικο πύργο, δεξιά κι αριστερά του ρυακιού μέχρι το ύψος της Πανώβρυσης, όπου και η κεντρική πλατεία, με το ηρώον των Πεσόντων και την προτομή της ηρωίδας Φιλάνθης.

Η διοικητική υπαγωγή του συνέχισε να είναι ξανά με τη γειτονική της Φιγαλία (Παύλιτσα) στο Δήμο Φιγαλείας (Ζούρτσα). Σ’ όλο αυτό το διάστημα οι οικισμοί «Δραγώγιον» και «Καστρούγκαινα» υπαγόντουσαν για το μητρώο αρρένων στη Λυνίσταινα. Το 1914 αποτέλεσε ιδιαίτερη κοινότητα, όπου εκτός του Δραγωγίου και της Καστρούγκαινα κι ο Μουντράς, πρώτο χωριό μετά τη Ν. Φιγαλεία. Όμως η οργάνωση αυτή δεν εξυπηρετούσε, μ’ αποτέλεσμα ο μεν Μουντράς να μην αποκτήσει ποτέ σχέση με τη Λυνίσταινα, τα δε υπόλοιπα δυο το 1920 να δημιουργήσουν δικές τους κοινότητες, για να χωριστεί και πάλι με τη Φιγαλία, λόγω «Καποδίστρια» το 1999. Η Λυνίσταινα στην Ανδρίτσαινα κι εκείνη στη Ν. Φιγαλία.

14. Σύμφωνα μ’ απογραφές τ’ ανθρώπινο δυναμικό της Λυνίσταινας ήταν: (1689) (Korner) 42, (1700) Grimani 74, (1830) επί Καποδίστρια 82, (1861) 305, (1889) 379, (1907) 407, (1940) 440, (1951) 436, (1961) 367, (1971) 215, (1981) 142, (1991) 132, (2001) 174.

Σ’ όλα αυτά τα χρόνια, ως Κοινότητα, η Λυνίσταινα, ακολούθησε τον γενικότερο εκσυγχρονισμό της περιοχής. Εκτός από την κοινότητα, είχε κι εξακολουθεί να’χει εκκλησιαστική ενορία, είχε αγροφύλακα, γραμματέα κοινότητας και σχολείο μέχρι και το 1994. Το 1936 απόκτησε Σύνδεσμο Αποδήμων Λυνιστιάνων μ’ έδρα του την Αθήνα. Ο Σύνδεσμος έχει δραστηριοποιήσει τα «απανταχού» μέλη του, με πολλά και σημαντικά έργα, με τελευταίο το επιμελημένο «τουριστικό περίπτερο» στην κεντρική αναμορφωμένη πλατεία, και την 3μηνιαία εφημερίδα «ΛΥΝΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΩΝΗ» που λειτουργεί από το 1995, ως συνδετικός κρίκος ένωσης των μελών και φίλων.

Για την ένωση των συμπατριωτών, αποδήμων και ντόπιων, ο Σύνδεσμός του, σε συνεργασία με τους Τοπικούς ʼαρχοντες, πραγματοποιεί στη Λυνίσταινα, εκτός των εκδηλώσεών του στην Αθήνα: (α) 2ήμερη γιορτή το 15Αύγουστο με τον τίτλο «Αντάμωμα» των συμπατριωτών, (β) γιορτή των νέων προσφορά συμπατριώτη της Αμερικής, (γ) «γιορτή της μάνας» του Αγίου Δημητρίου τιμητικά για τους ζώντες στη Λυνίσταινα και (δ) γιορτή πανηγυρική στο εξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου. 

Οι πλατείες «Πανώβρυση» και «Κατώβρυση», το δεντροσκέπαστο ρυάκι με τα συνεχή πέτρινα σκαλιά του, ο νερόμυλος των ΜαρκοΣμυρναίων, ο Φράγκικος πύργος, το Πνευματικό Κέντρο, το «Λενικό», το Κεφαλόβρυσο με την πηγή και το μύλο του, καθώς και το κάστρο είναι αξιοθέατα που αξίζει να επισκεφθεί κανείς και να ζήσει την απεριόριστη φιλοξενία των κατοίκων της.

Από την Λινίσταινα έχει τις ρίζες του και ο Πολιτικός Μηχανικός και πρώην Βουλευτής Ηλείας αείμνηστος  Βασίλης Κορκολόπουλος

Πίσω

Facebook Twitter Flickr Youtube Rss
Created by e-dinet